De Duitse uitgever Kosmos startte in de jaren ’90 een reeks hoogwaardige tweepersoonsspellen, die door 999 Games naar Nederland werden gehaald. Op een gegeven moment nam 999 Games wat gas terug, waarna enkele klassiekers zelfs bij een andere uitgever belandden. De laatste jaren is 999 Games actiever, met name via de tweepersoonsspellen van Lookout Spiele, waaronder het voorliggende Mandala. In dit tweepersoonsspel maken en vernietigen de spelers gekleurde zandmandala’s. Het spelmateriaal bestaat uit een linnen speelmat, twee overzichtskaartjes en 108 zandkaarten in zes kleuren. De speelmat toont in het midden twee mandala’s. Elke mandala bestaat uit drie zones: het centrum en een zijdes voor iedere speler. Deze zones worden in de loop van het spel gevuld met zandkaarten. Daarbij geldt de gouden regel dat elke zandkleur maar in één van de drie zones van de mandala mag liggen. Ligt een kleur bijvoorbeeld al bij een speler, dan is deze kleur verboden in het centrum of de vijandelijke zone van deze mandala. Elke mandala begint het spel met twee kaarten in het centrum. Iedere speler begint met zes handkaarten en twee kaarten in zijn gedekte scorestapel.
De actieve speler heeft de keuze uit drie acties. A) Je speelt één kaart in het centrum van een mandala, trekt maximaal drie nieuwe kaarten (handlimiet is acht) en controleert of de mandala is voltooid. B) Je speelt een of meer kaarten van dezelfde kleur aan jouw zijde van een mandala, trekt geen nieuwe kaarten en controleert of de mandala is voltooid. C) Je legt een of meer kaarten van dezelfde kleur af en trekt hetzelfde aantal kaarten.
Een mandala is voltooid zodra in de drie zones kaarten van alle zes zandkleuren liggen. Dan worden de kaarten in het centrum van de mandala verdeeld tussen de spelers. De speler met de meeste kaarten aan zijn zijde kiest als eerste alle kaarten van één kleur uit het centrum enzovoort. Bij een gelijke stand begint de speler die niet de laatste kaart heeft gelegd. Ligt de gekozen kleur nog niet op jouw scorespoor, dan leg je één van de kaarten op het eerstvolgende vrije veld van dat spoor en landt de rest op jouw scorestapel. De eerste kleur op jouw spoor is straks één punt per kaart waard, de zesde kleur maar liefst zes punten. Ligt de gekozen kleur wel op jouw scorespoor, dan gaan alle nieuwe kaarten meteen naar jouw scorestapel. Had jij geen kaarten aan jouw zijde van deze mandala gespeeld, dan moet jij wel beurtelings iets kiezen, maar leg je de gekozen kaarten op de aflegstapel. Na het verdelen leg je de kaarten aan de zijdes van de spelers af en start je een nieuwe mandala met twee zandkaarten van de trekstapel.
Het einde van het spel wordt ingeluid door het uitputten van de trekstapel. Dan schud je de aflegstapel en speel je door tot de volgende mandala is voltooid en afgewikkeld. Wanneer een speler alle kleuren op zijn scorespoor heeft liggen, eindigt het spel meteen nadat de resterende kaarten van deze mandala zijn verdeeld. Dan volgt de puntentelling, waarbij de kaarten op jouw scorespoor zelf niets opleveren, maar bepalen hoeveel de kaarten uit jouw scorestapel waard zijn. Afhankelijk van de positie op het spoor is elke kleur 1-6 punten per kaart waard (0 wanneer de kleur niet op het spoor ligt). De speler met de meeste punten wint.
Ten slotte
Zoals de bovenstaande schets van het spelverloop laat zien, is de entree tot dit spel zeer eenvoudig. Je hebt zo uitgelegd wat je moet/mag doen en voor je het weet ben je lekker aan het spelen. En dan ontdek je de tactische diepgang van dit spel. Door de gouden regel dat een kleur maar in één zone mag voorkomen, sta je constant onder druk en moet je de tegenstander goed in de gaten houden. De druk neemt toe naarmate er meer kleuren in een mandala liggen. Daarnaast moet je jouw kaarthand goed managen, je hebt bij het uitspelen immers steeds de keuze tussen invloed (en het belangrijke initiatief) en vergroten van de buit. Bij het verdelen van een voltooide mandala moet je goed letten op het scorepotentieel van jezelf en de tegenstander.
Uiteraard zorgt het trekken van kaarten (in jouw eigen beurt, maar vooral bij de startkaarten van een nieuwe mandala) soms voor meer geluk dan anders, maar bij dit spel zijn geluksfactor en tactiek goed in balans. Het spelmateriaal is goed verzorgd. De korte speelduur van zo’n twintig minuten nodigt uit tot een volgende pot. En dat is geen straf bij een spel van deze kwaliteit. Het verbaast mij niet dat Mandala de winnaar is van de DuAli 2020, de Duitse spellenprijs voor tweepersoonsspellen.
Toen ik de doos opende kreeg ik een flashback naar de beginjaren van 999 Games, toen nog een piepkleine postorderwinkel in Engelstalige importspellen. Op een Ducosimbeurs verkocht Michael Bruinsma een kleine dertig jaar geleden History of the World van Ragnar Brothers, een bordspel met een stoffen doek als speelbord. Leuk om jaren later weer eens een bordspel op een theedoek te spelen. Dit materiaal nodigt uit om de tegenstander flink af te drogen.
