Kardinaal & Koning

In februari 2000 heb ik met Michael en Danny van 999 Games de Spielwarenmesse in Nürberg bezocht. Terwijl zij hun zakelijke verplichtingen vervulden, vermaakte ik me overdag met het besnuffelen van nieuwe spellen, leuke contacten met auteurs en uitgevers en het verorberen van die lekkere kleine Nürnberger braadworstjes. Voor het avondprogramma kwamen we weer samen, voor etentjes en feestjes met uitgevers, journalisten en spelontwerpers. Het hoogtepunt was een feestavond van Goldsieber, waar ik onder meer kennismaakte met de sympathieke Duitse spelauteur Michael Schacht en zijn uitmuntende meerderhedenspel Kardinaal & Koning, dat ik een tijdje later nog heb vertaald voor 999 Games. In dit spel strijden de spelers om de macht in Europa tijdens middeleeuwen. Door het uitspelen van kaarten stichten de spelers kloosters en zenden ze raadsheren naar het hof. Ze krijgen winstpunten voor hun kloosters en voor verdragen tussen de landen. Aan het einde van het spel wint de speler met de meeste punten.

Het spelmateriaal bestaat uit een speelbord met een landkaart van West-Europa in de twaalfde eeuw. Het bord bevat negen landen, waar de spelers in het loop van het spel hun speelstukken plaatsen. Elk land bevat meerdere bouwlocaties voor kloosters en één hof voor de raadsheren. Rond het bord loopt een scorespoor, waarop de winstpunten worden bijgehouden. Iedere speler heeft een eigen setje houten speelstukken: twintig kloosters, acht raadsheren en één schijfje voor het tellen van de winstpunten. Er zijn verder vijfenvijftig speelkaarten, die één of twee van de landen op het speelbord tonen. Deze kaarten heb je nodig om je speelstukken op het bord te krijgen. Je begint het spel met drie kaarten.

De actieve speler speelt maximaal drie handkaarten uit om maximaal twee speelstukken in één land te plaatsen. De speelkaart bepaalt in welk land je een speelstuk mag plaatsen. Als op de kaart twee landen staan, moet je één van beide kiezen. Per gespeelde kaart mag je één speelstuk plaatsen. Je mag twee kaarten van dezelfde kleur als “joker” inzetten om één speelstuk in een willekeurig ander land te plaatsen. In jouw beurt mag je slechts in één land ageren. Voor onbezette landen geldt een aanvullende beperking. Degene die daar als eerste een klooster plaatst, mag in deze beurt geen tweede speelstuk plaatsen. Een klooster wordt altijd op een vrij kloosterveld geplaatst, een raadsheer altijd op het hof van het gekozen land. Op een hof mogen meerdere raadsheren staan. Het aantal kloosters van de speler met de meerderheid aan kloosters bepaalt het maximum aantal raadsheren in dat land. Aan het einde van je beurt vul je je hand weer aan tot drie kaarten. Deze pak je van de dichte stapel of van de twee openliggende kaarten.

Het spel kent twee momenten waarop winstpunten worden toegekend: een tussentelling zodra de dichte kaartstapel voor de eerste keer is verbruikt en een eindtelling na de ronde waarin de stapel voor de tweede keer is uitgeput. Bij de tussentelling wordt in elk land de meerderheid aan kloosters geteld. De speler met de meeste kloosters krijgt één winstpunt voor elk eigen en vreemd klooster. De speler met de op één na meeste kloosters krijgt één winstpunt voor elk klooster van de speler met de meeste kloosters enzovoort. Ook bij de eindtelling tel je de kloosters, waarna de raadsheren volgen. Daarbij draait het om verdragen tussen de raadsheren van twee “verbonden” landen. Een verdrag levert alleen punten op wanneer een speler in beide betrokken landen de meeste raadsheren bezit. Die speler krijgt één winstpunt voor elke vreemde en eigen raadsheer in beide landen. Ten slotte krijg je punten voor een kloosterketen met een ononderbroken verbinding van vier of meer kloosters.

Ten slotte

Kardinaal & Koning is een schitterend meerderhedenspel. Het biedt je een combinatie van strategie op de langere termijn en tactisch inspelen op recente ontwikkelingen. Je kunt de geluksfactor indammen door alert te zijn bij het spelen en trekken van kaarten. Door dubbele kaarten als joker te gebruiken vergroot je je mogelijkheden tot plaatsing van stukken en verhoog je de omloopsnelheid van je kaarthand. Ook met de interactie zit het goed, je kunt elkaar genoeg blokkeren en frustreren.

De juiste en tijdige plaatsing van raadsheren is zeer belangrijk. Daarmee moet je eigenlijk al in de eerste speelhelft beginnen, ook al leveren ze geen punten op bij de tussentelling. Houd vooral Frankrijk in de gaten, want daar zijn maar liefst vijf verdragen mogelijk. In tegenstelling tot de kloosters, levert bij de telling van de raadsheren alleen de (gedeelde) eerste plaats punten op. Hier is het verschil tussen winst en verlies bikkelhard.

De speelduur is verrassend voor een spel met deze diepgang. De klus is binnen een uur geklaard (al wil je eigenlijk meteen nog een potje spelen). De spelregels zijn compact en duidelijk. Het spelmateriaal ziet er prima uit, alleen de keuze voor een combinatie van donkergroene en donkerblauwe speelstukken was niet zo handig. Bij slecht licht zijn die moeilijk te onderscheiden. De leeftijdindicatie is een beetje aan de hoge kant, dit spel moet vanaf tien jaar te doen zijn.

Dit spel is al jaren uit de catalogus van 999 Games. De afgelopen jaren heeft Kardinaal & Koning nazaten in verschillende soorten en maten opgeleverd. In maart 2019 komt de Spaanse uitgever ThunderGryph Games met een Kickstarter voor Iwari, een inhoudelijk en uiterlijk bewerkte heruitgave van de grondlegger van dit prachtige spelsysteem.