Yamataï

Dit voorjaar kwam Days of Wonder met het nieuwe bordspel Yamataï, een ontwerp van Bruno Cathala en Marc Paquien. Voor laatstgenoemde is dit het eerste gepubliceerde spel, van Bruno Cathala hebben we al veel meer op tafel gehad. Yamataï roept op het eerste gezicht herinneringen op aan Cathala’s Five Tribes (met name door de Djinn’s en specialisten), maar inhoudelijk speelt Yamataï anders. Hier moet je niet tactisch worstelen in een – ik  overdrijf enigszins – onplanbare chaos, maar heb je echt wat te plannen en uit te bouwen. Ik vind Yamataï daarom beter en leuker dan de voorganger. In Yamataï exploreren de spelers een eilandenrijk en bebouwen ze de eilanden met gebouwen.

Het speelbord is gevuld met tientallen kleine eilandjes, waarvan het overgrote deel aan het begin wordt voorzien van een gekleurd cultuurfiche. Op sommige eilanden ligt een bergtegel. Onderaan het bord liggen tien vloottegels klaar, vijf open en vijf dichte. Deze vloten hebben een driedubbele functie: ze zorgen voor de aanvoer van actiepunten/bouwmateriaal in de vorm van gekleurde houten bootjes, ze leveren meestal een bonusactie op en ze bepalen de speelvolgorde in de volgende ronde. Er zijn vijf kleuren bootjes (groen, bruin, zwart, rood en goud) met een oplopende schaarste en waarde. Bovenaan het bord liggen vijf specialisten klaar. Deze kun je inhuren voor winstpunten en/of leuke bonussen. Naast het speelbord vind je een voorraad gebouwtegels, waarvan er vijf open liggen. Er zijn speciale gebouwtegels met bijbehorende houten gebouwen. Daarnaast beschikt iedere speler over houten gebouwen in zijn eigen kleur. Iedere speler heeft ook een handig tableau, waarop de stappen van een speelbeurt zijn afgebeeld. Je begin het spel met een bescheiden startkapitaal.

De actieve speler voert in volgorde alle stappen van zijn speelbeurt uit.

In de eerste stap kies je één van de open vloottegels en neem je de afgebeelde bootjes uit de voorraad. In de tweede stap mag je één boot kopen of verkopen (alles behalve goud).

In de derde stap word je pas echt actief. Dan plaats je allereerst boten op de vaarroutes tussen de eilanden. De eerste boot mag beginnen op een vrij startveld aan de westkant van het bord, of op een vrij veld naast een boot met dezelfde kleur uit een vorige beurt van jezelf of van een medespeler. Bij de tweede optie is de kleur van je eerste boot dus belangrijk. Eventuele volgende boten leg je steeds opvolgend aan, waarbij een vertakking niet is toegestaan. Vanaf de tweede boot maakt de kleur niet meer uit.

Na het plaatsen van de boten heb je de keuze uit twee hoofdacties. Met de eerste hoofdactie verwijder je een cultuurfiche van elk eiland waarnaast je deze beurt een boot hebt gelegd. Met deze fiches kun je straks een specialist inhuren. Bovendien heb je lege eilanden nodig om straks te kunnen bouwen. Met de tweede hoofdactie bouw je een gebouw op een leeg eiland waarnaast je minstens één boot hebt gelegd. De bouwkosten zijn als gekleurde boten afgebeeld op de gekozen gebouwtegel. Deze bouwkosten hoef je niet met eigen bootjes te betalen, maak vooral goed gebruik van de inspanningen van je medespelers. Neem ‘betalen’ niet te letterlijk, de desbetreffende boten blijven gewoon liggen. Bouw je een speciale gebouwtegel, dan plaats je een neutraal rood gebouw op dat eiland. De desbetreffende tegel belandt op je scorestapel. Bouw je een gewone tegel, dan plaats je een eigen gebouw op het eiland en leg je de gebouwtegel op je scorestapel. Een eigen gebouw op een berg of naast een neutraal gebouw levert je een bonuspuntfiche met één extra winstpunt op. Vergroot je een groep eigen gebouwen, dan krijg je ook nog eens geld (verdubbeld bij een handelspost).

In de vierde stap mag je één niet geplaatste boot stallen in jouw haven. In de vijfde stap mag je één van de openliggende specialisten inhuren. Je betaalt ze met cultuurfiches (twee gelijke of drie verschillende). De specialisten geven je allerlei extra mogelijkheden en/of winstpunten. Een paar voorbeelden: een extra cultuurfiche, een bonuspuntfiche voor elk geïsoleerd gebouw, elk bonuspuntfiche is twee punten waard (dodelijk in combinatie met de vorige), je mag wel een gouden boot kopen, aan het einde krijg je één winstpunt voor elke drie munten enzovoort. De kracht van de specialisten varieert nogal. Een gunstig aanbod in de eerste ronde kan de startspeler meer bevoordelen dan de gemiddelde control freak lief is.

Aan het einde van de ronde wordt elke niet ingehuurde specialist aantrekkelijker gemaakt met twee munten, waarna de verbruikte specialisten en gebouwtegels worden aangevuld. Hetzelfde geldt voor de voorraad vloottegels. Daarna gaan de spelers in de nieuwe speelvolgorde verder.

Het einde van het spel wordt ingeluid door het uitputten van een bootkleur, de specialisten of de gebouwtegels, of door het plaatsen van het laatste gebouw van een speler. Dan tellen de spelers de punten op hun gebouwtegels, specialisten en winstpuntenfiches. Je krijgt ook nog één winstpunt per vijf munten. Je krijgt onder meer strafpunten wanneer je te veel ongebruikte boten bezit, maar dit heb ik tot op heden nog niet meegemaakt.

Ten slotte

Voor de releasedatum werd er aardig gedroeftoeterd over Yamataï. Dit zou weer een spel zijn waarbij je niet kunt plannen en waarbij ‘analysis paralysis’ op de loer ligt. Deze sentimenten werden blijkbaar ingegeven door ervaringen met Five Tribes. Yamataï blijkt in de praktijk een spel dat zich soepel en redelijk overzichtelijk ontwikkelt en waarbij je ook in de beurten van de vorige spelers echt wat hebt te plannen. Uiteraard heb je altijd een ‘plan B’ nodig, maar dit moet voor ervaren spelers een open deur zijn. Bij Yamataï is het zaak om optimaal te profiteren van de inspanningen van je medespelers. Met hun bootjes kun je immers goede zaken doen. Het is verder erg belangrijk om de speelvolgorde in de gaten te houden en initiatief te pakken wanneer dat nodig is. Dit vereist dat je behendig goochelt met de verleidingen van de vloottegels, de mix van initiatief, grondstoffen en aantrekkelijke bonusacties.

Met Yamataï heeft Days of Wonder een geslaagde middelzware experttitel afgeleverd. Prima spel, duidelijke regels en prachtig uitgevoerd. Ook met twee spelers komt Yamataï goed voor de dag. Dan speelt iedere speler elke ronde twee losse beurten, waardoor het belang van de speelvolgorde op sommige momenten nog een tikkie groter wordt. Ik speel Yamataï het liefst met drie spelers.

Yamataï wordt in Nederland gedistribueerd door Enigma Distribution.