Op de woensdagavond voor Spiel worden de winnaars van de Deutsche Spielepreis gehuldigd tijdens een feestelijke bijeenkomst, die wordt afgesloten met een gezellig diner. In 2014 schoof ik tegen het einde van de avond aan bij Michael Bruinsma van 999 Games en Bernd Brunnhofer van Hans im Glück. Beide heren waren gepassioneerd in gesprek over de ontwikkeling van het karaktersysteem van een nieuw spel, dat in de loop van 2015 zou verschijnen. Ze hadden dit spel opgepikt tijdens de Premio Archimede, een spelontwerpwedstrijd in Venetië, waar de heren deel uitmaken van de jury. Hun enthousiasme was aanstekelijk, ik had een nieuwe titel voor mijn wenslijst. In maart 2015 kwam 999 Games met Marco Polo, een worker placement spel van Simone Luciani en Daniele Tascini, het duo dat ons in 2012 trakteerde op het uitstekende Tzolk’in.
Marco Polo wist in het jaar van verschijning al twee spellenprijzen op de kop te tikken, de Deutsche Spiele Preis en de International Gamers Awards. Voor de Nederlandse Spellenprijs van 2015 verscheen het spel net te laat, waardoor het moest wachten op de verkiezing van 2016. Een jaar rijpen deed de kansen geen kwaad, Marco Polo is op het Spellenspektakel uitgeroepen tot het expertspel van het jaar 2016.
De spelers treden in de voetsporen van Marco Polo en zijn reisgenoten, die in 1271 uit Venetië vertrokken voor de lange reis naar het hof van de Mongoolse heerser Kublai Khan. Iedere speler probeert in vijf rondes winstpunten te verzamelen met het vervullen van handelscontracten en het bezoeken van steden. In bezochte steden kan een speler de bijbehorende privileges gebruiken. Hij moet zich daarnaast richten op zijn doelen voor de eindtelling.
Dobbelstenen zijn de werkers in dit spel. Je gooit jouw vijf stenen aan het begin van de ronde, waarbij een slechte worp wordt gecompenseerd door extra geld en/of kamelen. Een spelerbeurt bestaat uit één hoofdactie en eventuele extra acties. De ronde gaat door tot geen van de spelers nog dobbelstenen heeft.
Je zet jouw dobbelstenen in op actievelden, waarbij de ogen meestal aangeven hoeveel de actie oplevert. Je mag een door een medespeler bezet actieveld kiezen, maar dit kost je geld. Met de hoofdacties verzamel je geld, goederen, kamelen en handelscontracten en reis je over het speelbord. Het reizen kost je sowieso geld, maar op sommige routes moet je de afgebeelde extra kosten betalen met geld of kamelen. Dit kan in de papieren lopen.
Wanneer je in een kleine stad eindigt, bouw je er een handelspost die je elke ronde een bonus oplevert. In een grote stad geeft een handelspost je onder meer toegang tot de speciale actie op de desbetreffende stadskaart. Dit biedt extra mogelijkheden in de jacht op de winstpunten. De mix van stadskaarten is elk spel anders, waardoor je telkens opnieuw wordt uitgedaagd om de optimale routes te ontdekken.
Voor en na je hoofdactie mag je extra acties uitvoeren. Hiermee kun je contracten vervullen door de afgebeelde kamelen en goederen in te leveren voor winstpunten en andere lucratieve bonussen. Deze contracten zijn een belangrijk onderdeel van jouw scoremachine. Met andere speciale acties kun je extra geld verzamelen, of tegen betaling opnieuw dobbelen, een dobbelsteen manipuleren of een neutrale dobbelsteen inhuren voor de rest van de ronde.
Aan het begin van het spel heeft iedere speler een karakterkaart ontvangen, die hem tijdens het spel een uniek voordeel oplevert, bijvoorbeeld een andere startplaats, niet hoeven dobbelen, extra inkomsten, kortingen of een tweede pion om te reizen.
Na vijf rondes is het spel voorbij. Dan krijg je winstpunten voor je resterende geld. Goederen zijn geen punten waard, tenzij je een handelspost in Beijing hebt gebouwd. Laatstgenoemde is zelf ook nog goed voor punten. Je krijgt verder punten voor handelsposten in de steden op de twee doelkaarten die je aan het begin hebt ontvangen. Ten slotte tikt de speler met de meeste vervulde handelscontracten een bonus van zeven punten binnen. Uiteraard wint de speler met de meeste punten.
Ten slotte
Marco Polo is een verrijking van het worker placement genre. Het is een uitdagende zoektocht naar grondstoffen en de manieren om ze in winstpunten om te zetten. De worsteling met schaarste is daarbij echt een dingetje, je wilt vaak meer dan je kunt. De dominante aanwezigheid van dobbelstenen zorgt niet voor een hinderlijke geluksfactor. De troost bij slechte worpen en de manipulatiemogelijkheden van de extra acties bieden voldoende compensatie.
Ik ken in deze tak van sport geen andere titel die zoveel wezenlijke variatie biedt en zo’n grote herspeelwaarde heeft. Het begint al met de verschillende personages, die iedere speler zijn eigen uitgangspositie geven. Bij zo’n asymmetrische start zijn twijfels vooraf over de spelbalans vanzelfsprekend, maar in de praktijk blijkt alles goed afgestemd. Al zijn sommige karakters wat gemakkelijker te spelen dan andere. De samenstelling en de spreiding van de stadsacties geven elk spel zijn eigen karakter. Door deze variabelen is elke pot Marco Polo verfrissend, je moet steeds op zoek naar een nieuwe optimale route naar de winst. Het verdient aanbeveling om aan het begin van het spel even de tijd te nemen om de configuratie van het speelbord te verkennen. Heb je onervaren spelers aan tafel, leg dan ook het verband tussen het actuele speelbord en de voordelen van de karakters.
De spelregels zijn 16 pagina’s lang, maar gelukkig duidelijk van opzet. Het spelmateriaal is prachtig uitgevoerd en van een goede kwaliteit.
Marco Polo is een van de kroonjuwelen in de catalogus van 999 Games.
