Concordia, voor veel Nederlanders klinkt het nog als een verzekeringsmaatschappij, maar voor bordspelend Nederland is dit het nieuwe spel van PD-Verlag, dat bij Boardgame Geek een 4-sterren beoordeling kreeg met de beschrijving: “a peaceful strategy game of economic development in Roman times“. In de zomer van 2013 had ik al het geluk om een prototype van dit spel te spelen. Dat beviel me zo goed dat ik het voor Spiel 2013 in Essen hoog op mijn boodschappenlijstje had staan. Kennelijk was ik niet de enige, want de stand van PD-Verlag op Spiel 2013 was de hele beurs overbelast en het spel stond vanaf de eerste dag hoog op de bekende “Fairplay” lijst – en is daar de gehele beurs gebleven. De maker van Concordia is Mac Gerdts, een bekende Duitse spelauteur die ons eerder Antike, Imperial (2030), Hamburgum en Navegador bracht.
Als je de (grote) doos opent, zie je meteen dat het spelmateriaal zonder meer in orde in: veel houten speelstukken (pionnen, scheepjes, handelsgoederen), een groot, aan twee kanten bedrukt speelbord, speelkaarten in twee talen (Engels en Duits), een boekje met achtergrondinformatie (helaas wegbezuinigd in de Nederlandse editie – EB) en een A4 overzicht met de set-up van het spel. De vier pagina’s omvattende spelregels behoren tot de beste die ik ken en geven samen met het A4-overzicht snel toegang tot het spel. Zeer aangenaam is ook de tweetalige uitvoering. Er zijn gescheiden sets van zowel de spelregels als de speelkaarten, zodat ik het spel ook makkelijk kan spelen met mensen die iets minder germanofiel zijn. Dankzij de Nederlandstalige editie van 999 Games is de taal sinds kort al helemaal geen probleem meer.
Iedere speler start met twee kolonisten in Rome, waarvan de een alleen op het land en de ander alleen op het water kan bewegen. Met deze kolonisten beweeg je over het fraaie speelbord en bouw je huizen in de vele provincies van het Romeinse Rijk. Met deze huizen krijg je toegang tot de verschillende handelsgoederen van het spel. In volgorde van hun waarde zijn dit bakstenen, graan, gereedschap, wijn en doek. Deze goederen heb je nodig voor het stichten van nieuwe huizen, het aanstellen van meer kolonisten en de aanschaf van actiekaarten. Elke provincie produceert andere goederen, dus spreiding is belangrijk en ‘op tijd zijn’ ook. Het bouwen van een huis op een plek waar al een medespeler staat, is namelijk duurder. Je probeert dus een goede economie op te bouwen met huizen in zoveel mogelijk steden en provincies (levert winstpunten op aan het einde van het spel). Daarnaast verzamel je nieuwe actiekaarten, die jouw mogelijkheden verbeteren en bovendien een flinke bonus geven bij het tellen van de punten. Het spel eindigt wanneer een speler al zijn huizen heeft gebouwd (15) of wanneer alle actiekaarten verkocht zijn.
Mac Gerdts is bekend van zijn zogenaamde ‘Rondel’: een actiecirkel met vakjes waarover de speler zijn pion beweegt en die telkens toegang geeft tot één actie. Dit Rondel is in Concordia vervangen door actiekaarten, maar het mechanisme is hetzelfde: de speler kan steeds 1 actie doen, daarna is de volgende alweer aan de beurt. Met bepaalde medespelers als uitzondering (we kennen er allemaal wel een paar…) zorgt dit voor een vlot spelverloop, waarbij je nooit lang op je volgende beurt hoeft te wachten.
Aan het begin van het spel heeft iedere speler de beschikking over een set van 7 actiekaarten met de volgende mogelijkheden:
- Architect: Beweeg je kolonisten en bouw huizen in de aangrenzende steden.
- Koopman: Krijg 3 geld en handel in maximaal 2 soorten goederen.
- Prefect (2x): Laat een provincie produceren. Ontvang het bonusgoed van deze provincie plus 1 goed voor elk huis dat je hier hebt. Of: Ontvang belastingen voor alle provinciën die eerder geproduceerd hebben.
- Diplomaat: Kopieer een actie die een van jouw medespelers deze ronde heeft uitgespeeld.
- Senator: Koop 1 of 2 actiekaarten van het aanbod dat op het speelbord ligt.
- Tribuun: Neem al jouw uitgespeelde actiekaarten weer op de hand. Je ontvangt 1 geld voor elke kaart boven de drie. Bovendien mag je voor 1 gereedschap + 1 graan een nieuwe kolonist in Rome starten.
Je kunt (en wilt) deze keuze graag vergroten door meer actiekaarten te kopen die ter verkoop op het speelbord liggen. Er liggen steeds 7 kaarten open, die met handelsgoederen betaald moeten worden. De kostprijs wordt bepaald door de kaart zelf en de plek waar hij ligt (hoe verder naar rechts, hoe duurder). Deze kaarten zijn vaak beter dan die van je basisset of geven nieuwe actiemogelijkheden (kolonisten bouwen buiten Rome, goedkoper actiekaarten kopen, goederen produceren in alleen je eigen steden enzovoort).
Maar je wilt deze kaarten niet alleen hebben voor de acties, maar vooral voor de winstpunten. Elke actiekaart (ook die in je basisset) draagt namelijk het kenmerk van een godheid. Elke god staat voor een bepaalde bonus. Het aantal kaarten dat je van deze god hebt verzameld, bepaalt de vermenigvuldigingsfactor. Voorbeeld: de god Saturnus geeft je 1 winstpunt voor elke provincie waar minstens 1 huis van jouw kleur staat. Sta je in 10 van de 12 provincies en heb je 4 actiekaarten met het Saturnus symbool, krijg je dus 10 x 4 = 40 punten. Het zijn deze punten die aan het einde van het spel doorslaggevend zijn. Bepaal hier jouw lange termijn strategie op, houd je medespelers in de gaten en probeer op meerdere paarden te wedden.
Is aan één van de eindvoorwaarden voldaan (alle huizen gebouwd of alle actiekaarten uitverkocht), wordt de ronde nog uitgespeeld. Degene die het speleinde activeert, krijgt een extra bonus van 7 winstpunten (extra mechanisme waardoor het einde niet te lang wordt uitgesteld door spelers die nog snel hun bonuspositie willen verbeteren). Jouw geld en handelsgoederen worden in winstpunten omgezet. Daarna worden god voor god de bonuspunten gewaardeerd en de grote klappers gemaakt.
Ten slotte
Heb je het al een keer gespeeld, neemt een spelletje Concordia 1,5 tot 2 uur in beslag. De set-up (verdeling van de goederen per provincie) is elke keer anders, dus twee spelletjes ontwikkelen zich nooit hetzelfde. Startspeler zijn is erg fijn (eerste keuze voor het stichten van de eerste koloniën), maar omdat je minder geld krijgt, zul je tussendoor pas-op-de-plaats moeten maken om je pecunia weer aan te vullen. Te vroeg actiekaarten kopen, is niet handig, want dan verlies je de wedloop voor de beste steden in de buurt van Rome. Maar ja, als dit nu nèt die kaarten zijn die zo goed in je strategie passen? En die je vooral die ene andere speler niet gunt? De keuzes zijn niet altijd makkelijk, en je wilt altijd meer dan je kunt.
Concordia schijnt ook voor 2 spelers leuk te zijn, maar dat heb ik nog niet kunnen controleren. Je kunt als alternatief ook de andere zijde van het spelbord gebruiken. Die heeft een iets kleinere kaart met minder provinciën en is geschikt voor max. 4 spelers. Sinds begin dit jaar is Concordia in een Nederlandse versie van 999 Games verkrijgbaar voor 49,90 euro, het Engels/Duitse origineel is goedkoper. Zoals je gemerkt hebt, speel ik Concordia graag. Categorie ‘warm aanbevolen’.
Erwin: ik vind Concordia een elegante optimalisatie-oefening, met een leuk en geslaagd actiesysteem dat om handmanagement vraagt. Mij doet dit actiesysteem wat minder aan een Rondel denken, ik geniet hier juist van de vrijheid om zelf mijn actiepalet samen te kunnen stellen. Het spel draait vooral om het binnenhalen van de juiste kaarten, maar daartoe moet je wel een fatsoenlijke economie opbouwen. Dit doe je bij voorkeur zo goedkoop mogelijk, zonder de prijsopdrijvende aanwezigheid van de huizen van medespelers. Aan de andere kant is het wel zo prettig wanneer jouw huizen worden geactiveerd door de prefecten van diezelfde medespelers. Voordelig bouwen en profiteren van de buren, probeer hierin de juiste balans te vinden. De puntentelling is spannend omdat het nauwelijks is te doen om de score van de buren bij te houden. Verkrampte control freaks hebben hier wellicht moeite mee, maar die doelgroep neem ik bij voorkeur niet al te serieus. Ik heb Concordia met alle speleraantallen gespeeld. Vier spelers geniet mijn voorkeur, maar het spel houdt zich goed staande met meer of minder spelers. Zeer warm aanbevolen!
