999 Games heeft vanaf het prille begin iets met treintjes. Oprichter Michael Bruinsma vertaalde in de vroege jaren ’90 de spelregels van 1835, een stevig treinenspel van de Duitse uitgever Hans im Glück. Dit was de eerste stap van zijn postorderbedrijfje in importspellen, die in 1997 uitgroeide tot een uitgeverij van licentietitels. De eerste versie van het 999 Games logo toonde zelfs een locomotief, de ‘Empire State Express No. 999’. Gezien deze historie lijkt het vanzelfsprekend dat 999 Games ook het nieuwe treinenspel van Hans im Glück naar Nederland heeft gehaald. De Duitse editie van Russian Railroads verscheen op Spiel 2013, de Nederlandse editie volgde een paar weken later op het Spellenspektakel.
Russian Railroads is een worker placement bordspel, met treinen en spoorlijnen als een min of meer abstracte setting. Je zet jouw arbeiders in om acties uit te voeren, waarmee je het materiaal verzamelt om jouw scorepotentieel te verhogen en winstpunten te verzamelen.
Iedere speler heeft een eigen speelbordje met drie spoorlijnen en een vierde industriespoor.
De spoorlijnen ontwikkel je met spoorblokjes in verschillende kleuren. Deze blokjes schuif je tijdens het spel naar rechts, waar ze gaandeweg nieuwe mogelijkheden ontsluiten, bonussen opleveren en voor winstpunten zorgen. Je begint op elke lijn met een zwart spoorblokje. Wanneer deze blokjes doorschuiven, ontstaat ruimte voor nieuwe, betere spoorkleuren. Naast elke spoorlijn is plek voor een of twee locomotieven. De waarde van de locomotief bepaalt het actuele bereik van de spoorlijn, dit is voor sommige bonussen en voor de puntentellingen van belang. In de loop van het spel komen steeds betere locomotieven beschikbaar.
Het industriespoor groeit door de aanschaf van fabrieken. Deze vind je op de achterzijde van elke locomotieftegel. Je bouwt jouw fabrieken in de uitsparingen van jouw industriespoor. Dit spoor bewandel je vervolgens met een pion. Hiermee verdien je leuke speltechnische bonussen en winstpunten. In de loop van het spel kun je een tweede pion op pad sturen om nogmaals te profiteren van jouw industrie.
Op een centraal speelbord vind je de actievelden, waar de spelers in volgorde telkens één actie kiezen en uitvoeren. Je kiest een vrij actieveld, zet de vereiste hoeveelheid arbeiders en/of munten in en voert de actie uit. Soms is een munt verplicht, in andere gevallen mag je i.p.v. een arbeider een munt inzetten. Geld is dus belangrijk. De actiefase gaat door totdat alle spelers hebben gepast.
Met de acties bemachtig je stapjes vooruit in de verschillende spoorkleuren, koop je een nieuwe trein en/of fabriek, ga je vooruit op jouw industriespoor, koop je een winstpuntenverdubbelaar, huur je uitzendkrachten in, incasseer je twee munten of neem je voor de rest van het spel een ingenieur aan. Iedere ingenieur heeft een eigen actieveld, die alleen door zijn werkgever mag worden gebruikt.
Je verwerkt de gevolgen van jouw acties op en rond jouw eigen bordje. Op een gegeven moment passeert een spoorblokje of een industriepion daar een bonusveld, waardoor je een van jouw bonusfiches mag gebruiken. Dit zijn krachtige extra acties, waarmee je bijv. een sprong voorwaarts in jouw ontwikkeling maakt of aan het einde extra punten kunt verdienen. Deze bonussen zijn zo interessant dat het vaak lastig kiezen is.
De speelvolgorde wijzigt niet automatisch. Ben je de laatste plek zat en wil je de volgende ronde de eerste keus? Stuur dan een arbeider naar de speelvolgordetabel. Nadat hij daar een betere plek voor je heeft verdiend, mag je hem ook nog eens naar een vrije normale actie sturen.
Nadat alle spelers hebben gepast, worden elke ronde de winstpunten geregistreerd. Dan krijg je punten voor de door jouw locomotieven bereikte spoorvelden en voor jouw industrie. Aan het begin valt de hoeveelheid punten mee, in de laatste rondes word je overspoeld door punten. Vooral wanneer je op het Siberiëspoor lekker op weg bent met de beste spoorblokjes en daar de nodige verdubbelaars hebt ingezet. Na de telling halen de spelers hun arbeiders terug en begint een nieuwe ronde.
Na het voorgeschreven aantal rondes volgt een eindtelling. Dan krijgen de spelers extra punten voor bepaalde kaarten en voor het bezit van de (op een na) meeste ingenieurs. Deze eindtelling is een leuke bonus, maar de wagonlading punten verdien je toch echt in de laatste rondes. De speler met de meeste punten is de winnaar.
Ten slotte
Treinenspellen bieden vaak een gevoel van vrijheid, je kunt in alle richtingen jouw routes aanleggen en ontwikkelen. Russian Railroads biedt op het eerste gezicht de vrijheid van een vijfjarenplan uit de tijd van de Sovjet-Unie. Dit is het doel en het systeem bepaalt voor jou langs welke routes dit moet gebeuren. Dit lijkt aanvankelijk een strak keurslijf. Wanneer je eenmaal in het spel bent ondergedoken, blijkt dat je naar hartenlust dingetjes kunt combineren. Op een mix van de voorgeschreven routes kun je wel degelijk jouw eigen plan trekken. Het is een genot om dit te bedenken, samen te voegen en uit te voeren.
Zo smeden alle spelers hun eigen plannetjes, waardoor interactie er niet dik bovenop lijkt te liggen. Ook de afwezigheid van interactie is schijn. Omdat de acties schaars zijn, kun je met de juiste keuze op het juiste moment de subtiel geknede plannen van medespelers in de wielen rijden. Snaai je op het juiste moment iets weg wat je zelf ook goed kunt gebruiken, dan strooi je zand in de motor. De interactie is subtiel, maar toch bevredigend.
Uiteraard is Russian Railroads weer het zoveelste worker placement spel. Daar hebben we er al zoveel van in de kast staan. Deze nazaat van het genre is in zijn basismechanisme niet innovatief, maar wel zo goed en spannend dat het een plek in mijn collectie heeft verdiend.
Russian Railroads werkt goed met alle spelersaantallen. Met vier spelers is de strijd het spannendst. Met drie spelers zijn de acties wat minder schaars en is de interactie minder genadeloos. Het speelbord op de achterzijde zorgt ervoor dat Russian Railroads ook als tweepersoonsspel uitstekend functioneert. Het predicaat uitstekend gaat ook naar de spelregels. De hoeveelheid woorden is overweldigend, maar ik neem mijn conducteurspet af voor de structuur en de duidelijkheid waarmee de boodschap wordt gebracht.
Volgens de achterzijde van de doos speelt het spel zich af aan het einde van de 19e eeuw. Ik begrijp daarom niet waarom de coverafbeelding de uitstraling van een Stalinistische propagandaposter heeft.
Russian Railroads is wat mij betreft een nieuwe hoogvlieger in het expertsegment van 999 Games.
