Spiel 2013: een terugblik

Een rondje over de beurs

De Nederlandse uitgever Cwali werd deze beurs geplaagd door pech. In de maanden voor de beurs moest Corné van Moorsel op zoek naar een nieuwe illustrator voor Factory Fever, waardoor dit spel de beurs niet zou halen. Vlak voor Spiel bleek tot overmaat van ramp dat de zending met speelstukken van het nieuwe spel Leelawadee vastzat in een douaneprocedure, waardoor hij de beurs uiteindelijk met één nieuw spel moest beginnen. Mayday!Mayday! is een groepsspel met deductie en infiltranten. Ik heb het spel niet op de beurs gespeeld, mijn crowd funding exemplaar werd in de loop van deze week bezorgd. Op zondag kreeg Corné alsnog een zending met speelstukken voor Leelawadee binnen.

Ook White Goblin Games had last van douaneprocedures, waardoor Rogue Agent, Voluspa Order of the Gods (+promo), Rattus Cartus Nobilis en de Revolver uitbreidingen de beurs hebben gemist. Ik heb maar één van hun nieuwe spellen gespeeld. Packet Row is bedacht door de auteurs van Rattus. Er liggen op vier locatiebordjes allerlei kaartjes klaar. Je koopt goederenkaarten, waarmee je via schepen van de juiste nationaliteit opdrachtkaartjes wilt vervullen. Deze opdrachten leveren weer geld op. Met andere kaartjes kun je speciale bonussen, extra geld of zelfs directe winstpunten bemachtigen. Aan het einde van de rit krijg je ook nog eens punten voor je geldvoorraad. Packet Row heeft een leuk keuzesysteem. De startspeler wijst een locatie aan waar de andere spelers in volgorde een kaartje mogen kiezen. De startspeler kiest daar als laatste een kaart of besluit om naar een nieuwe locatie te verhuizen. Daar hebben de medespelers die nog geen kaart hebben gekozen alweer het eerste keuzerecht. Wanneer de startspeler een kaart kiest, is de ronde in ieder geval voorbij. Dit leidt regelmatig tot ‘pokerspelletjes’ bij de kaartkeuze. Packet Row is een leuke middenklasser. Het is toegankelijk en speelt lekker vlot weg.

De nieuwe Nederlandse uitgever RASS Games stond voor de eerste keer op Spiel met het fonkelnieuwe bordspel Wildcatters. Zij hadden hun kleine stand in hal 2 leuk aangekleed, vooral de uitsnede van het speelbord op een olievat was een aardige vondst. De auteurs kijken tevreden terug naar hun eerste Spiel, zij vonden de beurs geslaagd. Wildcatters is een bordspel over oliewinning. Je kiest elke ronde een gebiedskaart waarmee je boortorens, raffinaderijen en transportmiddelen op het bord plaatst. Na het aanboren van olievelden komen jaknikkers en olievaten in het spel. Deze vaten worden via treinen en tankers aan raffinaderijen verkocht, waar ze uiteindelijk aan de werelddelen worden geleverd. O.a. via meerderheden in geleverde olievaten en in aandelen van de maatschappijen verdien je jouw winstpunten. Wildcatters verenigt de charme van een meerderhedenspel (planning, verdeel en heers en interactie) met de logistieke uitdagingen van een economisch spel. Wat me ook bevalt is de afwisseling van samenwerken en elkaar aanpakken.

De Nederlandse uitgever PlayThisOne had een meer dan geslaagde beurs. Halverwege de rit verscheen hun nieuwe spel UGO! plotseling op de hitlijst van Fairplay. Dit kaartspel is ontworpen door Ronald Hoekstra, Thomas Jansen en Patrick Zuidhof. UGO! hield zich tot het einde staande tussen het Duitse veelspelergeweld en eindigde de beurs op de 10e plek. Een mooi succes! Hun speeltafels waren doorlopend bezet. De spellen vlogen de tent uit (waaronder 250 exemplaren richting Japan), waardoor men halverwege de rit nieuwe voorraad moest laten aanrukken. Ook hun familiespel Bloqs profiteerde van de aandacht voor UGO! en vloog dankzij een scherpe combinatieaanbieding de stand uit.

Bij Quined Games heb ik Warlock gespeeld. Dit kaartspel is ontworpen door de Vlaamse spelliefhebber en recensent Fabrice Vandenbogaerde, met illustraties van Jan Kartasan. De spelers zijn kasteelheren in het magische land Norkobia. Door geschikt uitspelen van multifunctionele speelkaartjes probeert iedere speler zijn rijk te ontwikkelen. Je krijgt aan het begin van elke ronde 5 nieuwe kaarten. Een van deze kaarten leg je ongebruikt af in een open aanbod. Na drie rondes worden deze kaarten in dit aanbod geveild. Een tweede kaart leg je af op jouw bordje: als geheime donatie aan jouw spaarpot voor de latere veiling, of als grondstof voor de aanleg van kaarten in jouw koninkrijk. Met de resterende kaarten voeren de spelers beurtelings drie acties uit. Hiermee kun je de spaarpot of de grondstoffenvoorraad verder vullen, de speciale vaardigheid van zo’n kaart activeren of jouw gebied uitbreiden. Voor uitbreiding betaal je de afgebeelde grondstoffen vanuit jouw voorraad en leg je de kaart in jouw raster van 4 * 4 velden. Hiermee verdien je winstpunten, waarbij aandacht voor positie, kleuren en meerderheden wordt gevraagd! Gebouwde kaartjes zijn niet veilig voor de snode plannen van de buren (met hun strijdlustige Orks), maar gelukkig bieden draken bescherming. Na drie ronden volgt een veiling, waarin je extra kaarten kunt bemachtigen en jouw rijk voordelig kunt uitbouwen. Ik heb me deze eerste pot prima vermaakt. Warlock biedt een geslaagde mix van plannen, handmanagement, bieden, strijd om meerderheden en directe interactie. De kleuren van de pictogrammen op de kaartjes zijn niet opvallend genoeg, bij slecht licht is het turen geblazen.

Ortus is een nieuw tweepersoonsspel van de Nederlandse uitgever Fablesmith. Op een dubbelzijdig speelbord vind je een arena met zeszijdige velden. Acht van de velden zijn energiebronnen, waarop de spelers extra energie voor beweging, aanval en verdediging verzamelen. Iedere speler heeft vier soorten krijgers, van elke soort (vuur, wind, aarde en water) zijn er twee exemplaren. In het basisspel bewegen de krijgers volgens dezelfde methode en hebben ze allen een basisaanval waarmee ze een naburige vijand kunnen aanvallen. Vuur en wind hebben daarnaast een afstandsaanval, water en aarde kunnen met een charge op een vijand afstormen. In het meesterspel worden geavanceerde technieken voor bewegen en vechten geïntroduceerd. Met de aanvallen probeer je vijandelijke stukken te slaan. De tegenstander kan bewaarde energiepunten besteden om jouw aanval af te weren. Kan of wil hij niet betalen, dan gaat zijn verslagen krijger van het bord. Voor elke verslagen krijger mag jij jouw ‘gids’ (een houten schijfje) één veld naar het centrum bewegen. Je wint het spel door aan het begin van jouw beurt vijf energiebronnen te bezetten of door met jouw gids het centrum te bereiken. Een intrigerend spel, waarbij goed positiespel moet leiden tot het energievoordeel waarmee je de strijd in jouw voordeel kunt beslechten. Dit is een uitdaging voor een ongeduldig spelertje als ondergetekende.

De Poolse uitgever Portal had dit jaar een Nederlandse verrassing tussen de nieuwe titels. Legacy: Testament of Duke de Crecy is een spel van de Nederlandse ontwerper Michiel Hendriks. Hiermee won hij in 2009 de Ducosim spelontwerpwedstrijd. Het logo van deze wedstrijd pronkt zelfs op de voorkant van de doos. Deze wedstrijd was een prima initiatief, waarmee Ducosim zich toentertijd van zijn beste kant liet zien. Helaas is de wedstrijd door bestuurlijke onwil in de koelkast beland. Ik hoop dat de publicatie van dit spel Ducosim inspireert tot de herstart van de spelauteurswedstrijd. Dit is goed voor de Nederlandse spelcultuur. Terug naar het spel. We hebben op de beurs een onvolledige proefpot gespeeld, omdat er maar één demotafel beschikbaar was. In Legacy wordt naar hartenlust getrouwd, krijg je een wagonlading kinderen en probeer je via de bonussen op de personagekaarten een mooie score- en inkomstenmachine op te bouwen. De basis van het spelsysteem is vrij toegankelijk, maar wil je alles uit het spel halen moet je serieus aan de bak met de bijzondere bonussen van de personages. Door het handig combineren van kaarten kun je namelijk tal van voordelen behalen. Het duurt even tot je dit een beetje in de vingers hebt. De auteur is ervan overtuigd dat je het ook zonder deze kennis goed als familiespel (pun intended) kunt spelen. Ik verwacht dat het spel beter uit de verf komt wanneer je al het chroom hebt opgepoetst.

De mannen van 999 Games waren tijdens de beurs druk met het besnuffelen van nieuwe spellen. Het in de laatste Spielbox bejubelde Madeira heeft een prominente plek op hun radar. Als dit spel hun testbank overleeft, komen zij met een Nederlandse editie (en anders staan de Goblins vast te trappelen). Het doet 999 Games deugd dat Russian Railroads zo goed is ontvangen. Dit geeft vertrouwen in een succesvolle lancering van de Nederlandse editie. Zoals een treinenspel betaamt, heeft de productie enige vertraging opgelopen, waardoor de Nederlandse editie pas op de valreep van het Spellenspektakel wordt geassembleerd.

Tijdens het diner van de Deutsche Spiele Preis noemde Michael Bruinsma van 999 Games een nieuwe productlijn, die helemaal niets met spellen heeft te maken. Zorgenvriendjes zijn knuffelbeesten, met een ritssluiting als mond. Een kind schrijft zijn zorg op een briefje, doet het in de mond van zijn zorgenvriendje, de rits gaat dicht en de volgende morgen staat hij of zij zonder zorgen weer op. Dit schijnt in het buitenland als een tierelier te lopen. Mij doet een mond met een rits vooral denken aan de psychiater uit Clive Barker’s speelfilm Nightbreed, een personage met een authentieke invulling van geestelijke zorgverlening.

Op de persdag dook ineens verrassend nieuws op. Mayfair Games heeft een meerderheidsbelang in Lookout Spiele genomen. Dit betekent allereerst dat Mayfair de nieuwe Lookout titels zal uitbrengen. In de toekomst zullen ook oude hits van Lookout bij Mayfair belanden, na expiratie van de lopende licenties. Ik verwacht geen ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse licenties van Agricola en dergelijke. 999 Games doet immers al jaren zaken met beide uitgevers.

Mijn favoriete spel van de beurs (en misschien zelfs wel van het jaar) is Kashgar van Kosmos. In dit spel controleer je drie karavanen met personagekaarten die steeds van positie wisselen. Met deze personages verzamel je het goud, de ezels en de specerijen waarmee je opdrachtkaartjes kunt vervullen. Je kiest een actie op het voorste personage van één karavaan en voert deze uit. Sommige personages gaan na gebruik meteen uit het spel. Andere personages verhuizen naar de achterkant van de karavaan, waardoor het even duurt voordat je deze kaart weer kunt gebruiken. Door jouw karavaan te ‘trimmen’ kun je lucratieve, vlotte combinaties opzetten. Kashgar is een uitermate leuke en interessante variatie op het deck building principe. Als ik het goed heb begrepen is dit het eerste gepubliceerde spel van de desbetreffende auteur. Petje af voor dit resultaat! Kashgar krijgt mijn warme aanbeveling. Door de Duitse teksten op de kaartjes is het spel helaas niet voor iedereen geschikt. Maar daar kan bijvoorbeeld 999 Games wat aan doen! Een genot, ook met twee spelers!

Een tweede Kosmos titel viel ook in de smaak. Nauticus is een nieuw bordspel van Wolfgang Kramer en Michael Kiesling. Iedere speler exploiteert zijn eigen scheepswerf, waar hij schepen in vier verschillende formaten bouwt. Het speelbord toont een actiecirkel met 8 actievelden. Met de ene groep acties kun je scheepsonderdelen (romp, mast of zeil) en goederen kopen. Alles wat je gratis ontvangt (als bonus of voor een prijs van 0) moet je eerst in jouw pakhuis stallen. Betaalde zaken mag je meteen bouwen, waarbij je zult begrijpen dat je voor elk zeil een vrije mast nodig hebt en voor elke mast en elk goed een vrij rompstuk. In één schip moeten alle masten en zeilen dezelfde kleur hebben, wat het bouwen lastiger maakt. Gelukkig zijn er ook kroonmasten en –zeilen, die je als joker kunt inzetten. Deze jokers kun je als bonus kiezen wanneer je een schip hebt afgebouwd. Met de andere groep acties kun je onderdelen/goederen uit jouw pakhuis alsnog bouwen, goederen in volgeladen schepen verkopen, geld nemen of een kronentelling activeren. Met laatstgenoemde actie scoor je punten voor elk kroonsymbool in jouw werf. Nauticus is een klassieke Duitse veelspelertitel, waarbij planning, schaarste en optimaliseren de boventoon voeren. Het actiemechanisme werkt leuk en biedt zo nu en dan ruimte voor interactieve fratsen. Daarnaast kan het bonussysteem voor voltooide schepen spectaculaire kettingreacties genereren, waarmee een goede planner grote sprongen voorwaarts kan maken.

Ik had op vrijdag een gezellig gesprek met Michael Schacht en zijn vrouw Marianne. We hadden het over de nieuwe Nederlandse editie van het bordspel Zooloretto. Deze keert terug naar de uit Duitsland bekende vormgeving, met dank aan het succes van het vreselijk leuke dobbelspelletje. Vermoedelijk komt er in 2014 nog meer van hem uit op de Nederlandse markt. Bijvoorbeeld White Goblin Games heeft nog iets in de pijpleiding zitten. Michael gaf een strikt vertrouwelijke blik op zijn andere plannen voor 2014, maar daarover volgt pas bericht wanneer de tijd rijp is.

Koryo is een leuk nieuw kaartspel van Moonster Games. Zij verkochten het niet zelf, maar lieten dit over aan het Koreaanse spellenpaviljoen in Hal 3. Zal wel iets te maken hebben met de achternaam van de auteur, Kim. De kaartstapel bestaat uit 45 karakterkaarten en 10 pestkaarten. De negen karakters hebben een waarde van 1-9. Deze waarde geeft aan hoeveel karakters er van een soort in omloop zijn en hoeveel punten je krijgt wanneer je aan het einde van het spel de meerderheid van een karaktersoort voor je hebt liggen. Je speelt 8 rondes, waarin telkens een andere rondekaart wordt gedraaid. Deze bepaalt hoeveel handkaarten je ontvangt (neemt af) en hoeveel kaarten je aan het einde van de ronde op tafel mag hebben (neemt toe). Je kiest elke ronde één kaartsoort, waarvan je een of meer kaarten uitspeelt. Wanneer je de meerderheid van een karaktersoort op tafel hebt liggen, mag je de vaardigheid van deze karaktersoort gebruiken. Hiermee kun je extra punten verdienen, een extra handkaart trekken, je tafellimiet verhogen, jezelf beschermen tegen pestkaarten enzovoort. Met de pestkaarten kun je karakters vernietigen of verwisselen. Uitgespeelde pestkaarten blijven wel op tafel liggen en vervuilen jouw tafellimiet omdat je ze niet vrijwillig mag afleggen (tenzij je de vaardigheid van de priesters inzet). Een leuk, interactief meerderhedenspelletje. Al vind ik 18 euro een forse prijs voor een kaartdeck en 9 fiches.

De kleine Amerikaanse uitgever Wattsalpoag Games presenteerde Buccaneer Bones, een dobbelspelletje met een piratenthema. Iedere speler heeft een bordje met zes havens, die overeenkomen met de zes ogen van een dobbelsteen. Hierop plaats je jouw zes schepen. Elke kolom leidt vanuit de haven, via een zeeveld naar een schateiland. De actieve speler gooit vier dobbelstenen, die hij één keer mag overgooien. Met een paar beweeg je het schip in de desbetreffende kolom één veld richting het eiland. Met een trio zet je het schip meteen op het eiland. Zolang het schip daar staat, krijg je de bijbehorende bonus (1 extra dobbelsteen, een dobbelsteen +/- 1 draaien, opnieuw gooien). Elke bonus komt twee keer voor. Gooi je een trio wanneer een schip op een eiland staat, gaat deze met een schaffiche terug naar de haven. Drie schatten zijn goed voor de winst. Het is ook mogelijk om via een piratenpion een schat van een medespeler te jatten, maar deze optie viel bij ons niet in de smaak (pats, boem, spelletje voorbij).

Eggertspiele had dit jaar twee nieuwe spellen en een kleine uitbreiding van Yedo. Ik heb ze nog niet gespeeld, op de persdag zorgde hun houten vat met zalig Duits bier voor afleiding, maar mijn nijvere collega Bob heeft de honneurs waargenomen. Als het succes op Spiel 2013 een indicatie is voor de verkoopcijfers, maken Eggert en Pegasus een goede beurt: de speeltafels waren vaak al voor aanvang van de beurs bezet en werden tot sluitingstijd belegerd door geïnteresseerde spelers.

In Rokoko vertegenwoordigen de spelers bekende kleermakerateliers die de eer hebben om hun prachtige jurken aan het hof van Lodewijk XV van Frankrijk (je weet wel, van ‘na mij de zondvloed’) te leveren. We leven in de tijd van de Rokoko, waar uitbundige vormen en decoratie in hoog aanzien staan. De spelers kopen grondstoffen in (doek in verschillende kleuren, kant en zilverdraad), verwerken deze tot kleding en leveren deze aan de 5 belangrijkste adellijke families in Frankrijk, om zo hun prestige en invloed te versterken.

Het spel doet in beginsel denken aan het zeer speelbare Fresko van Queen Games, maar is zowel bij het maken van de producten en het scoren hiervan een stuk complexer. De verschillende acties voer je uit met een ‘deck’ van actiekaarten, die je in de loop van het spel verder verbetert. Met deze kaarten stuur je de hulpjes naar de markt, maak je jurken met je meesters & leerlingen, probeer je de gunst van de koningin te verwerven (=startspeler worden) of investeer je in het personeel van je atelier. Heb je een jurk klaar, kun je deze verkopen aan de openbare markt of leveren aan het hof. Dit laatste levert weinig of geen geld op, maar verhoogt je prestige en invloed – daarmee investeer je in één van de vele bonussen bij het tellen van de overwinningspunten. De adellijke families worden op het spelbord weergegeven als 5 ‘zalen’, die plaats bieden voor 5 tot 10 jurken. De meerderheid in een kamer levert een leuke bonus op, maar dat is lang niet de enige manier om extra prestige (= overwinningspunten) te krijgen. Je kunt je prestige ook verbeteren door ornamenten te schenken, een vuurwerk te verzorgen of muzikanten van mooie kleding te voorzien.

De eerste keer is het bijna onmogelijk om de vele bonussen te overzien en hun effect te berekenen. Vele wegen leiden naar Rome, c.q. Versailles, en elk spel ontwikkelt zich weer anders. Voor welke meerderheid wil ik gaan? Heb ik nog genoeg geld? Wat doen de anderen? Er zijn waarachtig meer dan genoeg keuzes om je gedurende de 7 rondes van dit spel bezig te houden. Rokoko heeft een origineel thema en is optisch – hoe kan het ook anders- zeer mooi uitgevoerd. Met zijn speelduur (90-120 minuten) en zijn ingewikkelde bonusstructuur richt het spel zich vooral op de ‘veelspelers’. En op liefhebbers van mooie kleding: het percentage vrouwelijke spelers was in ieder geval in Essen opvallend hoog.

Glück Auf is het tweede nieuwe spel van Eggertspiele. Van beide titels is dit nieuwe spel van de bekende auteurs Wolfgang Kramer & Michael Kiesling het meer toegankelijke – met name door de duidelijke structuur en de korte(re) speeltijd. Kenners van de Duitse taal weten bij de titel al waar het om gaat: ‘Glück Auf!’ is de traditionele groet van de Duitse mijnwerkers en spreekt zowel de hoop op een gunstige ertsader uit als ook de gelukwens om weer heel boven de aarde te komen.

In Glück Auf gaat het dus om mijnbouw: om precies te zijn die van de steenkool, in een tijd dat kolen nog erg belangrijk waren en geen mikpunt van milieuactivisten. Iedere speler bezit een steenkolenmijn en probeert hier de meeste winst uit te halen. Daarvoor moeten opdrachten worden verzameld, naar steenkool gegraven, de kolen boven de grond geheveld en vervolgens naar de klant getransporteerd.

Glück Auf is een ‘worker placement’ spel, waarbij de spelers hun speelstukken op bepaalde vakken van het speelbord plaatsen en de bijbehorende actie uitvoeren. Dit kennen we al van vele andere spelen, maar Kramer & Kiesling gebruiken hier een variant. Iedere speler heeft (bij 4 spelers) de beschikking over 13 arbeiders in zijn eigen kleur. Iedere speler kan in principe elke actie op het bord uitvoeren, ook als er al een andere arbeider op het vak staat. Je moet dan echter één arbeider meer plaatsen: 1 arbeider wordt verdrongen door 2 andere, deze 2 door 3, enz. Je kunt daardoor moeilijk geblokkeerd worden, maar moet tegelijkertijd zuinig omgaan met je arbeiders – een leuke uitdaging.

Het spel kent 4 soorten steenkool: geel – bruin – grijs – zwart. De gele is het minste waard en wordt vlak onder de oppervlakte gedolven; de zwarte is het meeste waard maar is uiteraard alleen heel diep te vinden. Daarnaast zijn er 4 transportmiddelen om de steenkool te vervoeren: handkar, paard & wagen, vrachtauto en trein.

Beginnend met de startspeler voert elke speler steeds 1 actie uit en kan daarbij kiezen uit het verlengen van een mijnschacht (weergegeven door mijnschachten en een karretje met de kleur van de steenkool); een opdracht aannemen (kaartjes met 1-4 steenkolen plus een vereist transport); een transportmiddel gebruiken (kaartje met handkar, paard & wagen, vrachtauto of trein); kolen naar boven halen (4 vakjes met 10-8-6-4 liftbewegingen); geld pakken (4 vakjes met 6-5-4-3 geld). Heb je aan alle voorwaarden voldaan, kun je een opdracht verzilveren zonder dat dit een actie kost.

Als alle spelers hun arbeiders hebben ingezet, is de ronde ten einde en worden de punten geteld. Er zijn in het totaal 3 ronden (‘Shifts’). Na de eerste ronde tellen alleen de kolensoorten, na de 2e de kolensoorten en de transportmiddelen en na de 3e de kolensoorten èn de transportmiddelen èn de mijnschachten. Aan het eind worden nog wat extra bonussen geteld en dan is het spel (al) afgelopen.

Glück Auf speelt verrassend vlot. Zelfs de eerste keer waren we binnen 90 minuten klaar; ervaren spelers zullen niet veel meer dan een uur nodig hebben. Nog een rondje? Ja, waarom niet?

Pagina's: 1 2 3 4