Kingdom Builder

Kingdom Builder is de tweede hit van Donald X. Vaccarino, de Amerikaanse spelontwerper die met zijn kaartspel Dominion verantwoordelijk was voor de opkomst van de deck building rage. Dominion was het Duitse Spiel des Jahres van 2009, Kingdom Builder herhaalde dit kunstje vorig jaar. Zoals een Spiel des Jahres betaamt zijn de eerste uitbreidingen inmiddels verschenen. Later dit jaar volgt een nieuwe grote uitbreiding. Mocht je na deze recensie zin hebben om het spel te kopen, is het wellicht verstandig om te wachten tot het najaar. Dan verschijnt er een ‘Big Box’ met het basisspel en alle grote en kleine uitbreidingen.

Het speelveld wordt opgebouwd uit een scorebord en uit vier speelborden met elk honderd velden. Hierop vind je de vijf bebouwbare gebiedsoorten gras, ravijn, woestijn, bloemen en bos, aangevuld met water-, berg-, kasteel- en stadsvelden. Elk speelbord is dubbelzijdig, wat een grote variatie aan speelvelden oplevert. Op elk stadsveld worden twee stadsfiches gelegd. Dit zijn bonusacties voor de eerste twee spelers die naast de desbetreffende steden bouwen. Aan het begin van het spel worden drie scorekaarten getrokken uit een stapel van tien. Deze drie kaarten bepalen op welke manieren de spelers winstpunten kunnen verdienen. Naast het bord ligt een gedekte stapel met 25 gebiedskaarten, vijf van elke soort. Aan het begin van het spel krijgt iedere speler één gebiedskaart.

Kingdom Builder – foto: Queen Games

Iedere speler beschikt over 40 houten huisjes, de nederzettingen waarmee je zoveel mogelijk punten probeert te verdienen. De hoofdmoot van jouw score wordt bepaald door de drie scorekaarten. Sommigen scorekaarten leveren bijvoorbeeld punten op voor nederzettingen naast water-, berg-, stads- of kasteelvelden. Andere scorekaarten genereren punten voor al jouw nederzettingen op één horizontale lijn, voor een ‘verticale’ keten, voor jouw kleinste groep op één van de vier borden, voor jouw grootste verbonden groep of voor elk los groepje eigen nederzettingen. Met een andere scorekaart kun je binnenlopen door steden en kastelen met jouw nederzettingen te verbinden. Ten slotte is er een scorekaart die een felle strijd om de meerderheden op de verschillende borden garandeert. Naast de scorekaarten krijg je drie punten voor elk kasteel waarnaast je een of meer nederzettingen hebt gebouwd.

Een speelbeurt is overzichtelijk. Je speelt jouw gebiedskaart en moet drie nederzettingen op vrije velden van deze gebiedsoort bouwen. Na jouw eerste nederzetting moet elke volgende nederzetting grenzen aan een bestaande eigen nederzetting. Is dit niet mogelijk, dan kies je ergens op het speelveld een vrij veld van de afgebeelde gebiedsoort. Dit is een belangrijke regel, waarmee je kunt voorkomen dat je in een ‘uithoek’ blijft hangen waar jouw nederzettingen te weinig punten opleveren. Het kan geen kwaad om hier een beetje op in te spelen.

de bonusacties van de stadsfiches – foto: Queen Games

Wanneer je een nederzetting naast een stad bouwt, ontvang je het desbetreffende stadsfiche. Dit levert je een bonusactie op waarmee je jouw actiemogelijkheden en flexibiliteit vergroot. Vanaf de volgende beurt mag je elk stadsfiche elke beurt één keer gebruiken. Er zijn acht soorten. Met het orakel bouw je een vierde nederzetting op de actuele gebiedsoort, met de boerderij op gras, met een oase op woestijn en met de toren aan de rand van het speelveld. Met de schuur mag je een nederzetting verplaatsen naar de actuele terreinsoort, met de haven naar een waterveld. Met de herberg mag je een horizontale of diagonale keten van drie of meer nederzettingen verlengen. Met de weide mag je een nederzetting twee velden verplaatsen. Omdat je de verplaatste nederzetting niet aangrenzend hoeft te plaatsen, kun je hiermee naar nieuwe kansen hoppen.

Je speelt door tot iemand zijn laatste nederzetting heeft gebouwd en iedereen evenveel beurten heeft gehad. Dan worden de punten voor kastelen en scorekaarten vastgelegd. De speler met de meeste punten is de winnaar.

Ten slotte

Kingdom Builder is in veelspelerkringen gemengd ontvangen. Oppervlakkige eerste kennismakingen op spellenbeurzen leidden vaak tot gedroeftoeter over gebrek aan keuzes en aan invloed. Op het eerste gezicht hebben de klagers een punt, je hebt elke beurt immers maar één kaart om stukken te plaatsen. Wanneer je als een kip zonder kop speelt, wordt Kingdom Builder vanzelf een frustrerende dwangbuis zonder speelplezier. Ben je wel bereid om je hersencellen te gebruiken, dan ‘lees’ je de configuratie van het bord, zie je de kansen en gevaren van de scorekaarten en maak je handig gebruik van de lucratieve stadstegels. Dan ontpopt Kingdom Builder zich als een schitterend tactisch bordspel met een vlot spelverloop, dat met alle spelersaantallen goed voor de dag komt.

Overigens kan ook bij slim spel een ongelukkige opeenvolging van gebiedskaarten frustrerend uitpakken. De kans hierop is klein. Wil je dit risico reduceren zou je de volgende variant kunnen proberen. Neem aan het begin van elke gebiedskaart één exemplaar, schud deze gedekt en geef iedere speler één kaart. Schud de ongebruikte kaart(en) in de stapel met de overige gebiedskaarten. De spelers houden hun extra gebiedskaart geheim. Je mag deze kaart tijdens een speelbeurt gebruiken in plaats van de voor deze beurt getrokken gebiedskaart. Laatstgenoemde kaart leg je dan ongebruikt af.

Deze recensie is gebaseerd op de internationale editie, die door Asmodee in het Nederlandse taalgebied wordt gedistribueerd. Deze versie bevat ook Nederlandstalig spelmateriaal.