Het bordspel Stenen Tijdperk is ontworpen door Bernd Brunnhofer, de eigenaar van de Duitse uitgever Hans im Glück. Op de cover van dit spel gebruikt hij voor de tweede keer het pseudoniem Michael Tummelhofer. Dit pseudoniem is een samenvoeging van zijn eigen achternaam met de namen van zijn internationale partners Michael Bruinsma en Jay Tummelson. Laatstgenoemden zijn de eigenaren van 999 Games respectievelijk Rio Grande Games. Stenen Tijdperk is een spel met ‘arbeiders’, de handige houten poppetjes die de door jou gekozen acties markeren en uitvoeren.
Het speelbord van Stenen Tijdperk toont een prachtig geïllustreerd prehistorisch landschapje met allerlei actievelden. Op deze velden plaatsen de spelers hun stamleden, om de bijbehorende acties te claimen en uit te voeren. Je begint het spel met slechts vijf stamleden, maar met voldoende aandacht voor romantiek wordt jouw stam snel groter.
In de eerste fase van een ronde zetten de spelers beurtelings stamleden op het bord. De actievelden bevatten 1-7 cirkels, waarop de stamleden worden geplaatst. Op elke cirkel is plaats voor één stamlid. Op het voedselveld staan geen cirkels en geldt geen beperking. In de tweede fase voeren de spelers beurtelings alle door hen gekozen acties uit. Dit doen ze uiteraard in een voor hen handige volgorde.
Stenen Tijdperk – foto 999 Games
Op de bovenste actievelden verzamel je voedselfiches en vier soorten grondstoffen (hout, leem, steen en goud). Daartoe gooi je per ingezet stamlid een dobbelsteen, eventueel gemodificeerd met de door jou verzamelde gereedschapsfiches. Met deze dobbelpunten ‘koop’ je de grondstofsoort van dit veld. Voedsel is relatief eenvoudig te verdienen, een goudblokje krijg je pas voor zes dobbelpunten.
Met de grondstoffen bouw je gebouwenfiches of koop je beschavingskaarten. Er zijn vier stapels gebouwen en vier actievelden voor beschavingskaarten. Gebouwen betaal je met de op het fiche afgebeelde grondstoffen, waarmee tevens de winstpunten worden bepaald. Deze winstpunten worden meteen geregistreerd. Beschavingskaarten betaal je bij voorkeur met goedkope grondstofsoorten. Met de kaarten kun je bij de eindtelling veel punten verdienen, als je de juiste verzamelstrategie hebt gehanteerd. Er is een kaartsoort die het kwadraat van het verzamelde aantal verschillende kaarten oplevert. Met maximaal acht verschillende kaarten kan dit er fors inhakken. Ook met andere kaartsoorten kun je veel punten verdienen, als je de bijbehorende speelstukken hebt verzameld.
Op de actievelden van het dorp kun je speciale acties uitvoeren. De gereedschapsmaker geeft je een gereedschapsfiche. Deze fiches leveren een bonus op bij het dobbelen, waardoor de geluksfactor vermindert. In het hutje kun je met twee verliefde stamleden een nieuw stamlid maken. Op de akker verdien je één permanent voedselpunt op het voedselspoor.
Voedsel heb je nodig om jouw stamleden in de derde fase van de ronde te voeden. Ieder stamlid eet één voedselpunt. Als jouw positie op het voedselspoor te laag is, betaal je het verschil bij met voedselfiches. Als je dan nog te weinig voedsel bezit, kun je het verschil compenseren met grondstoffen. Als je dit niet kunt of wilt, moet je 10 winstpunten inleveren. Waarom zou je dit niet willen? Bijvoorbeeld omdat je inmiddels 10 stamleden bezit, die je agressief inzet op het verzamelen van grondstoffen, waarmee je zoveel verdient dat de 10 strafpunten je niet deren. Zoiets noemen we een hongerstrategie. Werkt prima……… wanneer jouw medespelers het toelaten.
Het spel is voorbij wanneer een van de stapels gebouwenfiches is uitgeput of je de beschavingskaarten niet kunt aanvullen tot vier. Dan is het tijd voor de eindtelling, waarbij de beschavingskaarten voor spectaculaire sprints over het scorespoor kunnen zorgen. Je krijgt dan ook nog één punt voor elke grondstof. Het is niet snugger om jouw grondstoffen hiervoor op te sparen, omdat ze met gebouwen en kaarten veel meer opleveren. De speler met de meeste punten is de winnaar.
Ten slotte
‘Arbeiders’ inzetten om schaarse acties te claimen, dat hebben we de laatste jaren wel vaker gezien. Erg origineel is het basismechanisme van Stenen Tijdperk zeker niet, maar erg leuk is het wel. Dit is een prima resourcemanagementspel voor spelers die nog niet zijn uitgekeken op De Kathedraal en zijn verwanten. Sterker nog, dit is inmiddels een van mijn favorieten uit dit genre. Daar waar de soortgenoten soms traag en stroperig verlopen, houdt Stenen Tijdperk de vaart er goed in (al ben je ook hier kwetsbaar voor trage rekenmeesters en eeuwige twijfelaars).
Het bevalt mij dat de verschillende routes naar de winstpunten relatief eenvoudig zijn te wisselen. Houd de buren in de gaten, wees flexibel (doe niet wat zij doen), dan loop je niet vast in een voor jou kansloze strategie. Angst voor de geluksfactor bij het dobbelen is niet nodig, het gereedschap nivelleert dit aardig. Vreselijke pech of mazzel blijft uiteraard mogelijk, maar gedurende een volledig spel komt dit vanzelf wel weer in balans. Verder staan de dobbelstenen garant voor een portie spanning.
Stenen Tijdperk is een prima bordspel. Het is inhoudelijk uitdagend, mooi uitgevoerd (met dank aan topillustrator Michael Menzel) en speelt redelijk vlot weg. Dit spel is niet alleen een lekkernij voor veelspelers, ook de familiespeler met een beetje Catanervaring kan hiervan genieten.
Stenen Tijdperk is Speelgoed van het Jaar 2012 in de categorie gezelschapsspellen.
